Η Αρχαία Ήλιδα (3)

                     Συνέχεια από την ανάρτηση : Η Αρχαία Ήλιδα (2)

          Μετά το συνοικισμό το 471 π.χ , η Ήλιδα οργανώνεται σύμφωνα με το ονομαζόμενο “ιπποδάμειο” πολεοδομικό σύστημα. Υπήρχαν ευθύγραμμοι δρόμοι και κανονικά οικοδομικά τετράγωνα αλλά και διάφορες ανέσεις , όπως ύδρευση , αποχέτευση , καλός προσανατολισμός , προσβάσεις κ.ά. που εξασφάλιζαν ποιότητα ζωής. Έχουν αποκαλυφθεί τμήματα οδών της “ιπποδάμειας” χάραξης. Η οδός II με προσανατολισμό Β-Ν , στο βόρειο άκρο της οποίας βρίσκεται η δυτική όψη των κτηρίων του ΝΔ τμήματος της Αγοράς. Η οδός αυτή συνδέει την κύρια νότια είσοδο της πόλης με την αγορά και τα γυμνάσια και έχουν αποκαλυφθεί συνολικά 200 μ. Υπάρχουν δύο άλλες οδοί η I και η III με προσανατολισμό Δ-Α που είναι κάθετες στην οδό II. Από τη III έχουν αποκαλυφθεί 50 μ. Ο αρχαιότερος οδικός άξονας του χώρου με κατεύθυνση ΝΔ-ΒΑ διασχίζει λοξά τον ορθογώνιο πολεοδομικό σχεδιασμό , ενώ διασταυρώνεται με τις οδούς II και III στο κεντρικότερο σημείο της πόλης. Τμήμα μήκους περίπου 100 μ. του άξονα αυτού και μικρά τμήματα τριών ακόμη οδών με κατεύθυνση Α-Δ έχουν εντοπιστεί αλλά δεν είναι σήμερα ορατά.

         Η ακρόπολη της Ήλιδας είναι το μόνο τειχισμένο τμήμα της πόλης τουλάχιστον κατά τους κλασικούς χρόνους. Το 401 π.χ. οι Σπαρτιάτες υπό τον βασιλιά Άγη εισβάλουν στην Ηλεία , την οποία λεηλατούν και καταστρέφουν πλην της πρωτεύουσας. Με τη συνθήκη που υπογράφουν οι Ηλείοι , χάνουν τις περιοικίδες πόλεις τους , αλλά διατηρούν το δικαίωμα της εποπτείας των ολυμπιακών αγώνων. Οι Ηλείοι υποχρεώθηκαν τότε να καθαιρέσουν και τα τείχη της πόλης τους. Γνωρίζουμε όμως ότι η πόλη ήταν ατείχιστη , εξαιτίας του χαρακτηρισμού της ως ιεράς , επομένως η συνθήκη αφορούσε μάλλον τα τείχη της ακρόπολης. Το αντιπροσωπευτικότερο μνημείο της πόλης είναι το θέατρο , το οποίο κτίστηκε τον 4ο αι. π.χ. στο βορειοανατολικό άκρο της αγοράς και είχε θέα προς τον Πηνειό. Στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια υπέστη πολλές μετασκευές , ενώ η λίθινη σκηνή με το προσκήνιο και τα παρασκήνια είναι από τα παλαιότερα της αρχαίας Ελλάδας. Το θέατρο διέθετε σύστημα αποχέτευσης που προστάτευε την ορχήστρα και τη σκηνή από τις πλημμύρες. Υπήρχε λίθινος αποχετευτικός αγωγός που οδηγούσε τα νερά στο Πηνειό ποταμό. Το κοίλο του θεάτρου δεν είχε λίθινες κερκίδες , υπήρχαν όμως λίθινα έδρανα στο κατώτερο τμήμα του και κατά μήκος των παρόδων. Οι θεατές κάθονταν στα πρανή του κοίλου και η πρόσβαση γινόταν με έξι λίθινες σκάλες που διαιρούσαν το κοίλο σε επτά κερκίδες. Το θέατρο χωρούσε περίπου 8000 θεατές. Ο Παυσανίας , ο οποίος επισκέφθηκε την Ήλιδα περίπου το 170 μ.χ, , βρήκε το θέατρο εγκαταλειμμένο. Δυτικά της πόλης και εκατέρωθεν του δρόμου που οδηγεί στη Κυλλήνη δημιουργείται ένα από τα οργανωμένα νεκροταφεία της , το ονομαζόμενο δυτικό. Το ανατολικό νεκροταφείο αναπτύσσεται στο ανατολικό άκρο της πόλης στην αρχή του ορεινού δρόμου που συνέδεε την Ήλιδα με την Ολυμπία. Ένα τρίτο νεκροταφείο , το νότιο , δημιουργείται στα ΝΔ της πόλης , κατά μήκος της αρχής του πεδινού δρόμου προς την Ολυμπία.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου αναφέρει στο βιβλίο του , που κυκλοφόρησε το 1924 , ότι είδε στο χωριό Μπουχιώτη (Αυγείο) στην οικία του Κ. Ζωγράφου , τη συγκεκριμένη επιτάφια πλάκα και μάλιστα σχολιάζει τη συχνή γραφή του ι με το ει , την εσφαλμένη γραφή του κείμε και τη κακοτεχνία του εβείωσα ετών κθ. Στο ίδιο χωριό είδε πολλά αρχαία είτε εντοιχισμένα σε οικίες είτε στις αυλές είτε σε άλλα μέρη. Συγκεκριμένα κάνει αναφορά για σπονδύλους κιόνων , μαρμάρινες βάσεις αγαλμάτων , μαρμάρινα κιονόκρανα και μαρμάρινα θραύσματα με παραστάσεις των ρωμαϊκών χρόνων.

         Στα μέσα του 4ου αι. π.χ. η Ήλιδα ανακτά το μεγαλύτερο μέρος των περιοχών που είχε χάσει . Το 343 π.χ. οι Ηλείοι στρέφονται στον Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας , αλλά δεν μετέχουν στις πολεμικές του επιχειρήσεις. Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας όμως συνάπτουν συμμαχία μαζί του και παίρνουν μέρος στη νικηφόρα εκστρατεία του κατά της Σπάρτης. Μετά το θάνατο του Φιλίππου και την επικράτηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου , η Ήλιδα προσχώρησε στην υπ’ αυτόν ομοσπονδία , από την οποία όμως δοκίμασαν να αποσπασθούν όταν διαδόθηκε η φήμη ότι πέθανε. Τότε εκδίωξαν οι Ηλείοι τους οπαδούς του Μ. Αλεξάνδρου αλλά τους ανακάλεσαν μόλις έμαθαν για τη καταστροφή της Θήβας από αυτόν. Στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία , 150 Ηλείοι ιππείς που πολέμησαν στη μάχη του Γόρδιου το 333 π.χ. είχαν ακολουθήσει ως εθελοντές μάλλον τον Αλέξανδρο. Το 331 π.χ. οι Ηλείοι με τους Αχαιούς , τους Αρκάδες και τους Σπαρτιάτες επαναστατούν κατά του Αντίπατρου , αυτός όμως τους νικά και τιμωρεί την Ήλιδα και την Αχαία με βαρύ χρηματικό πρόστιμο. Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.χ. , η Ήλιδα μαζί με άλλα κράτη εξεγέρθηκαν πάλι χωρίς να καταφέρουν να επικρατήσουν. Το 312 π.χ. ο Τελέσφορος , στρατηγός του Αντιγόνου , καταλαμβάνει τη πόλη και επιβάλει τυραννία , η οποία θα κρατήσει μόνο μερικούς μήνες. Στο διάστημα αυτό οχυρώνει ξανά την ακρόπολη με χρήματα που αρπάζει από το ιερό της Ολυμπίας. Σύντομα ο Αντίγονος γκρεμίζει τα τείχη αυτά και αποκαθιστά τις ελευθερίες στη πόλη. Τμήματα του τείχους της ακρόπολης αναφέρονται στη βάση της μεταγενέστερης οχύρωσης των Φράγκων. Κανένα από τα τμήματα αυτά δεν είναι σήμερα ορατό και έτσι παραμένει άγνωστη η έκταση του τειχισμένου χώρου.

         Το 311 π.χ. λήγει η κυριαρχία του Αντιγόνου στη Πελοπόννησο και η Ήλιδα αποκτά και πάλι την αυτονομία της όπως και τα λοιπά ελληνικά κράτη. Τα επόμενα χρόνια η Ηλεία βρίσκεται πάλι υπό την κυριαρχία διαφόρων (Κάσσανδρου , Δημητρίου Πολιορκητή , Αντίγονου Γονατά ). Το 273 π.χ. ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου εισβάλλει στη Πελοπόννησο και οι Ηλείοι τάσσονται στο πλευρό του. Μετά το θάνατο του Πύρρου το 271 π.χ. εγκαταστάθηκε τυραννία στην Ήλιδα από τον Αριστότιμο με την υποστήριξη του Αντίγονου Γονατά , γιου του Δημήτριου Πολιορκητή. Το 245 π.χ. η Ήλιδα σύμμαχος των Αιτωλών και των Μακεδόνων πολεμά κατά των Αχαιών και των Αρκάδων. Τότε αποκτά πάλι τη Τριφυλία με το Λέπρεο καθώς και το Λασιώνα και για πρώτη φορά τη Ψωφίδα αλλά και την Αλίφειρα. Κατά την επιδρομή του Δημητρίου , γιου του Αντίγονου Γονατά και των συμμάχων του Ιλλυριών , η Ήλιδα ως σύμμαχος τότε των Αιτωλών και των Αχαιών , δοκιμάστηκε πολύ.

Η συνέχεια στην ανάρτηση : Η Αρχαία Ήλιδα (4)