Στις 24 Ιουνίου 1823, οι επιστάτες και οι δημογέροντες της επαρχίας Πύργου απέστειλαν από το χωριό Τζόγια μία αναφορά κατά του Χριστοδούλου Αχόλου και του Αλεξίου Μοσχούλα που σχετίζεται με το ενοίκιο των εθνικών δικαιωμάτων και τα επεισόδια που έλαβαν χώρα στη περιοχή. Η αναφορά απευθυνόταν στην Υπέρτατη Διοίκηση της Ελλάδας που έδρευε τότε στη Τρίπολη. Την υπογράφουν οι δύο επιστάτες, Λυκούργος Ιωάννου και Αναστάσης Κωτούλας και οι 12 δημογέροντες, Κωνσταντής Γιαννόπουλος, Σταματέλος Βωβός, Αναγνώστης Κουτζουκόπουλος, Στάθης Σιλαϊδης, Γιώργης Κιόκας, Θεοδωρής Μπουγάς, Αναγνώστης Αριανάς, Παναγιώτης Παπαδόπουλος, Θανάσης Σαλδάμαυρος, Αντρέας Δαρνενές, Νικολός Μακρής και ο Γαλάνης Παπαδόπουλος.
Οι ανωτέρω αναφέρουν ότι ο Χριστόδουλος Άχολος και ο Αλέξιος Μοσχούλας οικειοποιούνται τα εθνικά εισοδήματα της επαρχίας και έστειλαν στο παζάρι τους ανθρώπους τους οι οποίοι υβρίζουν και φοβερίζουν ότι θα σκοτώσουν όποιον εναντιωθεί, λέγοντας ότι έχουν με το μέρος τους και τον έπαρχο διότι του έταξαν δέκα χιλιάδες γρόσια. Μερικοί στρατιώτες της επαρχίας ακούγοντας αυτά τα λόγια τους κυνήγησαν μέχρι το σπίτι του Χριστοδούλου αλλά εκεί κάποιος πυροβόλησε από μέσα και σκότωσε ένα στρατιώτη. Αυτό εξαγρίωσε το λαό και θα τους έκαιγαν ζωντανούς εάν δεν επενέβαιναν ο Γιάννης Κρεστενίτης και ο χιλίαρχος Πέτρος. Συμφωνήθηκε από τις δύο πλευρές να σταματήσουν τις βίαιες ενέργειες και εγγυήθηκαν για αυτό ο έπαρχος και οι δημογέροντες. Ο Κων/νος Μαυρομιχάλης, που βρισκόταν τότε στη Γαστούνη, πληροφορήθηκε τα γεγονότα και μετέβη στον Πύργο συνοδευόμενος από στρατιωτική δύναμη. Τότε βγήκαν οι δημογέροντες και οι επιστάτες να τον συναντήσουν αλλά ο έπαρχος έστειλε τους ανθρώπους του και τους ρέμπελους του Χριστοδούλου οι οποίοι προσπάθησαν με ενέδρα να σκοτώσουν τον χιλίαρχο Πέτρο, τον Λυκούργο και άλλους πατριώτες, αλλά αυτοί δεν πέρασαν από εκείνο το μέρος. Πυροβόλησαν όμως τον δημογέροντα Σταματέλο Βωβό αλλά αστόχησαν και σκότωσαν αντί για αυτόν τη γυναίκα του Διονυσίου Κομηνού. Κατηγορούν επίσης τον έπαρχο, ότι ειδοποίησε και ήλθε στον Πύργο ο Κων/νος Μαυρομιχάλης και ότι κρατάει με απάτη στη πόλη αυτόν και τους εκατόν πενήντα στρατιώτες του. Διαμαρτυρήθηκαν οι δημογέροντες να φύγει και να μην βαραίνει τον λαό αλλά ο Μαυρομιχάλης απάντησε ότι δεν φεύγει αν δεν πάρει διαταγή από τη Διοίκηση. Αναφέρουν επίσης ότι ξεκίνησαν για τον Ομπλόν προκειμένου να εκθέσουν στο Εκτελεστικό τα συμβάντα και να κριθούν από αυτό και ο έπαρχος και οι ίδιοι. Παρακάτω δημοσιεύουμε την εν λόγω αναφορά που βρήκαμε στα αρχεία της ελληνικής παλιγγενεσίας της Βουλής.
Οι Άχολος και Μοσχούλας ήσαν ενοικιαστές του μουκατά (των φόρων) αλλά δεν τους αναγνώριζαν οι κάτοικοι των χωριών, ούτε οι επιστάτες και οι δημογέροντες της επαρχίας Πύργου. Στις 18-6-1823 μάλιστα οι ανωτέρω έστειλαν επιστολή προς τον έπαρχο, που και αυτός δεν τους αναγνώριζε ως ενοικιαστές των φόρων, με την οποίαν τον απειλούσαν ότι θα ζητήσουν να τους αποζημιώσει ο ίδιος για τις ζημιές που θα υποστούν. Φαίνεται ότι μετά από αυτό ο έπαρχος άλλαξε στάση. Την επιστολή αυτή, η οποία υπάρχει στα αρχεία της Βουλής, υπέγραφαν εκτός των δύο, ο Γεωργάκης Άχολος και ο Γεωργάκης Παπαζαφειρόπουλος.
Ο χιλίαρχος Πέτρος που αναφέρεται παραπάνω είναι ο Πέτρος Μήτσου από τον Πύργο. Προεπαναστατικά αναγκάστηκε κάτω από τη πίεση των Λαλαίων Τουρκαλβανών να μεταβεί στη Ζάκυνθο και να καταταγεί στον Αγγλικό στρατό όπου υπηρετούσε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, με τον οποίον συνδέθηκε στενότατα. Φιλικές σχέσεις επίσης διατηρούσε και με τους αδελφούς Πάνο και Γενναίο Κολοκοτρώνη. Ο Πέτρος Μήτσου με τον αδελφό του Γεώργιο ηγείτο σώματος γενναίων πυργίων πολεμιστών και έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες της Ηλείας, αλλά και στη πολιορκία της Πάτρας και στη πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου. Προεπαναστατικά μαζί με τον Κολοκοτρώνη και άλλους πύργιους πολεμιστές κλείστηκε στο πύργο του Αλή Φαρμάκη στο Μοναστηράκι Γορτυνίας τον οποίο πολιορκούσε ο Βελή Πασάς της Τρίπολης.
Ο Χριστόδουλος Άχολος από τον Πύργο διέπρεψε περισσότερο σαν πολιτικός. Ήταν μέλος της Γερουσίας και έλαβε μέρος στη μάχη του Πύργου όπου οι Λαλαίοι πυρπόλησαν τις οικίες και τις αποθήκες των Αχόλων που ήσαν γεμάτες εμπορεύματα και τρόφιμα.
Ο Αλέξιος Μοσχούλας από την Αγουλινίτσα (Επιτάλιο) ήταν αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και πολιτικός αλλά και πληρεξούσιος στην Β’ Εθνοσυνέλευση του Άστρους το 1823.
Ο Γιάννης Κρεστενίτης από τον Πύργο ήταν μορφωμένος και δίδασκε τους νέους της εποχής. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης ήταν υπεύθυνος για τα οικονομικά της επαρχίας Πύργου. Προεπαναστατικά ο Ιτέμ Μπέης, βοεβόδας της Γαστούνης, τον θεωρούσε ύποπτο και είχε διατάξει τη παρακολούθηση και την εξόντωσή του. Οι χριστιανοί που ήσαν στην υπηρεσία του Σεϊντάγα τον ειδοποίησαν έγκαιρα και αναχώρησε από τον Πύργο για την περιοχή της Ολυμπίας, χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους Τούρκους. Παρέμεινε εκεί μέχρις ότου κηρύχθηκε η επανάσταση οπότε και ηγήθηκε δικού του σώματος πολεμιστών.
Ο Λυκούργος, που αναφέρεται παραπάνω, είναι ο Λυκούργος Κρεστενίτης από τον Πύργο, γιός του Ιωάννη. Διέθετε σημαντική μόρφωση για την εποχή του και έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1821 αναλαμβάνοντας κυρίως πολιτικές θέσεις. Ο βουλευτής Λύσανδρος είναι ο Λύσανδρος Βιλαέτης από τον Πύργο. Ο έπαρχος στην επαρχία Πύργου ήταν ο Γαλάνης Κουμουντουράκης.