Η Αρχαία Ήλιδα ήταν κτισμένη ανάμεσα στην αριστερή όχθη του Πηνειού ποταμού και του λόφου που ονομαζόταν Παλιόπυργος ή Καλοσκοπή. Στα χρόνια της φραγκοκρατίας ονομαζόταν Beauvoir ή Belvedere και σήμερα Αγιάννης από το ομώνυμο ξωκκλήσι που βρίσκεται στη κορυφή του. Σε αυτό το λόφο βρισκόταν και η αρχαία ακρόπολη. Η πόλη εκτεινόταν στη θέση των σημερινών χωριών Αρχαία Ήλιδα , Αυγείο και Καλύβια , ενώ το σύνορό της προς Β αποτελούσε ο Πηνειός. Βρισκόταν ανάμεσα στην ορεινή Ηλεία (Ακρώρεια) και την παραλιακή πεδινή (Κοίλη Ήλιδα) , εκεί δηλαδή που αρχίζει η πεδιάδα η οποία φτάνει μέχρι τα παράλια του Ιονίου όπου βρίσκεται και το ασφαλές λιμάνι της Κυλλήνης. Ήταν πρωτεύουσα του κράτους των Ηλείων και διοργανώτρια πόλη των αρχαίων ολυμπιακών αγώνων για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της χιλιετίας. Ο χώρος που εκτεινόταν η Αρχαία Ήλιδα κατοικείτο από τη παλαιολιθική εποχή μέχρι τον 7ο αι. μ.χ. οπότε η πόλη εγκαταλείπεται.
Τη μυκηναϊκή περίοδο (1600 – 1100 π.χ.) η περιοχή γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη και συμμετέχει στη τρωική εκστρατεία με μεγάλη ναυτική δύναμη. Στα τέλη του 12 ου με αρχές του 11ου αι. π.χ. ο Αιτωλός Όξυλος επωφελούμενος της καθόδου των Δωριέων υπέταξε τους παλαιότερους κατοίκους της χώρας και δημιούργησε το πρώτο συνοικισμό της Ήλιδας με συνένωση των γειτονικών κωμών. Απέσπασε επίσης το ιερό της Ολυμπίας από τους Πισάτες και το προσάρτησε στην επικράτεια της Ήλιδας , αναβιώνοντας παράλληλα τους αγώνες δρόμου. Μετά τον Όξυλο οι αγώνες στην Ολυμπία έπαυσαν να οργανώνονται για μεγάλο διάστημα. Από τις αρχές όμως του 8ου αι. π.χ. οι αγώνες αναδιοργανώνονται και το ιερό γίνεται βαθμιαία πανελλήνιο. Ο βασιλιάς της Ήλιδας Ίφιτος , απόγονος του Οξύλου , αναδιοργάνωσε τους ολυμπιακούς αγώνες σε συνεργασία με το νομοθέτη Λυκούργο της Σπάρτης και τον Κλεοσθένη της Πίσας. Οι τρεις βασιλείς συμφώνησαν να κηρυχθεί η Ηλεία ιερά του Διός και καθιέρωσαν την εκεχειρία. Σύμφωνα με τη πρώτη απόφαση όποιος περνούσε τα σύνορα της Ηλείας έπρεπε να καταθέτει τον οπλισμό του , τον οποίο παραλάμβανε όταν την εγκατέλειπε. Σύμφωνα με τη δεύτερη απόφαση κάθε εχθροπραξία και πόλεμος μεταξύ των ελληνικών πόλεων έπρεπε να σταματά όσο διαρκούσαν οι αγώνες της Ολυμπίας. Η συμφωνία αυτή ήταν δεσμευτική όχι μόνο για τους Σπαρτιάτες και τους Ηλείους αλλά και για το πανελλήνιο. Ο Παυσανίας είδε στην Ολυμπία , μέσα στο ναό της Ήρας , το χάλκινο δίσκο του Ιφίτου επάνω στον οποίο ήταν γραμμένη η εκεχειρία , δηλαδή η ιερή ανακωχή. Από το 776 π.χ. , έτος της πρώτης Ολυμπιάδας , μέχρι το 668 π.χ. , έτος της 28ης , η Ήλιδα εξακολούθησε να έχει τη κηδεμονία των αγώνων , προσθέτοντας μάλιστα στο αγώνισμα του δρόμου , που ήταν το μοναδικό και άλλα αγωνίσματα. Κατά τον 8 ο αι. π.χ. η διοργάνωση των ολυμπιακών αγώνων από την Ήλιδα είναι αυτή που συμβάλλει στην ανάπτυξη της πόλης και στο κράτος της πλέον ενσωματώνονται η Κοίλη Ήλιδα , η Ακρώρεια , μέρος της Πισάτιδας και λίγο αργότερα η Τριφυλία.
Για να δείτε την ανάρτηση για την Ηλεία στα μυθικά χρόνια , πατήστε εδώ.
Από το 668 π.χ. έως το τέλος του 7ου αιώνα οι Πισάτες νικούν επανειλημμένα τους Ηλείους και αναλαμβάνουν για ένα διάστημα τη διοργάνωση των αγώνων. Κατά τον 6 ο αι. π.χ. οι Ηλείοι ανακτούν το ιερό της Ολυμπίας και αναλαμβάνουν πάλι τη διοργάνωση των αγώνων. Τη περίοδο αυτή διαμορφώνονται για πρώτη φορά η αγορά και οι αθλητικοί χώροι της Ήλιδας. Μετά το τέλος των περσικών πολέμων το ηλειακό κράτος φθάνει στη περίοδο της μεγάλης ακμής του. Τότε γίνεται και η ανακαίνιση του ιερού της Ολυμπίας και κτίζεται ο ναός του Δία (471 – 456 π.χ.). Το 471 π.χ. πραγματοποιείται ο δεύτερος συνοικισμός της Ήλιδας από κατοίκους γειτονικών οικισμών και πολίτες απομακρυσμένων πόλεων υποταγμένων στους Ηλείους. Η πόλη που είναι ατείχιστη , επειδή έχει χαρακτηριστεί ως ιερά , στολίζεται με πολλά και πλούσια οικοδομήματα και καλλιτεχνικές δημιουργίες. Στην Ήλιδα οφείλουν να διαμένουν οι αθλητές που θα λάβουν μέρος στους αγώνες , μαζί με τους συνοδούς τους , για διάστημα ενός ή και δύο μηνών πριν μεταβούν στην Ολυμπία , ώστε να προετοιμαστούν για τους αγώνες , να ενημερωθούν για τους κανονισμούς και να καταταχθούν , μετά από δοκιμασία , κατά ηλικία και κατηγορία αθλημάτων.
Σύμφωνα με το Παυσανία υπάρχουν τρεις χώροι άθλησης. Μεγαλύτερος είναι ο Ξυστός , που είναι περιφραγμένος και ονομάζεται έτσι επειδή η άσκηση του Ηρακλή περιλάμβανε και το καθημερινό ξύσιμο των αγκαθιών που φύτρωναν εκεί. Μέσα στο γυμνάσιο υπάρχουν βωμοί των θεών , του Ιδαίου Ηρακλή , του Έρωτα και του Αντέρωτα καθώς και της Δήμητρας και της Κόρης. Δεν υπάρχει βωμός του Αχιλλέα , αλλά ένα κενοτάφιο. Την ημέρα έναρξης της γιορτής και την ώρα που ο ήλιος πλησιάζει στη δύση του , οι γυναίκες της Ήλιδας κάνουν τελετές για να τιμήσουν τον Αχιλλέα , καθώς και για να τον θρηνήσουν. Στη συνέχεια υπάρχει ένα μικρότερο σε διαστάσεις γυμνάσιο , που ονομάζεται λόγω του σχήματός του Τετράγωνο. Εδώ οι αθλητές αγωνίζονται στη πάλη και όταν τελειώνουν το αγώνισμά τους , τους βάζουν να εξασκούνται στα χτυπήματα με γάντια που έχουν πιο μαλακά λουριά. Εδώ είναι αφιερωμένο το ένα από τα δύο αγάλματα του Δία από το χρηματικό πρόστιμο που επιβλήθηκε στο Σμυρναίο Σώσανδρο και στον Ηλείο Πολύκτορα. Υπάρχει και ένα τρίτο γυμνάσιο που ονομάζεται Μαλθώ λόγω της μαλακότητας του εδάφους του. Αυτό είναι ανοιχτό στους εφήβους σ’ όλη τη διάρκεια της γιορτής. Σε μια γωνιά της Μαλθώς είναι στημένη προτομή του Ηρακλή και σε μια παλαίστρα ανάγλυφο του Έρωτα και του Αντέρωτα. Και στις δύο πλευρές της εισόδου της Μαλθώς είναι στημένος ο ανδριάντας του ολυμπιονίκη πυγμάχου Σαραπίωνα , που καταγόταν από την Αλεξάνδρεια. Αυτός ήρθε στην Ήλιδα στη διάρκεια της έλλειψης σιταριού , τους πρόσφερε προμήθειες και για αυτό το λόγο του ανταποδίδουν τιμές. Σε αυτό το γυμναστήριο υπάρχει και ένα βουλευτήριο , όπου γίνονται επιδείξεις αυτοσχέδιων ομιλιών και συγγραμμάτων κάθε είδους. Ονομάζεται Λαλίχμιο από το όνομα αυτού που το αφιέρωσε. Οι ελλανοδίκες φτάνουν στο γυμνάσιο πριν την ανατολή του ηλίου για να μαζέψουν τους δρομείς και κατά το μεσημέρι κάνουν το πένταθλο και τα βαριά αγωνίσματα. Τα γυμνάσια βρίσκονται στη περιοχή ΒΔ της αγοράς αλλά η έκτασή τους δεν είναι γνωστή καθώς δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές.
Η συνέχεια στην ανάρτηση : Η Αρχαία Ήλιδα (2)
2 σκέψεις σχετικά με το “Η Αρχαία Ήλιδα (1)”
Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.